Routine ຫຼື Survey data-set ໃຊ້ອັນໃດດີ?
ເມື່ອເຮົາມີຖານຂໍ້ມູນ 2 ປະເພດ routine ແລະ survey ທີ່ມີຕົວປ່ຽນຄືກັນ ເຮົາຈະໃຊ້ໂຕໃດດີ?
ດຽວນີ້ຂໍ້ມູນ ແມ່ນຢູ່ທຸກບ່ອນອ້ອມຕົວເຮົາ (ເວົ້າປານ "ສິ່ງແວດລ້ອມຢູ່ອ້ອມຕົວເຮົາ") ບໍ່ວ່າເຮົາຈະເຂົ້າໄປຫຼິ້ນ Facebook, Instagram ເຂົາກະເກັບຂໍ້ມູນຂອງເຮົາລະເດ້ ທຸກໆການກົດໄລ້, ການຄອມເມັ້ນ, ການເຂົ້າເບິ່ງ page ຮ້ານນັ້ນຮ້ານນີ້. ການເກັບຂໍ້ມູນບໍ່ພຽງແຕ່ເກັບຢູ່ໃນໂລກ digital ເທົ່ານັ້ນ ໃນການໃຊ້ຊີວິດປະຈຳວັນຂອງເຮົາກະເກັບຄືກັນ ການໄປຊື້ເຄື່ອງຢູ່ຮ້ານຄ້າ, ການໄປເຮັດທຸລະກຳຢູ່ທະນາຄານ, ກົດເອົາເງິນຢູ່ຕູ້ ATM, ການຂຶ້ນ-ລົງ ລົດເມຂຽວ.
ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງລ້ວນແຕ່ຫັນມາເກັບຂໍ້ມູນກັນທຸກຂະແໜງການແລ້ວ ເພື່ອວ່າຈະນຳເອົາຂໍ້ມູນດັ່ງກ່າວມາຊ່ວຍໃນການຕັດສິນໃຈເຮົາໄດ້. ນອກນຈາກຂໍ້ມູນກ່າວມາຂ້າງເທິງແລ້ວ ກໍຍັງມີຂໍ້ມູນຍ່ອຍໆ ທີ່ໄດ້ຈາກການສຳຫຼວດ ຫຼື ແບບສອບຖາມ ຕາມແຕ່ລະຈຸດປະສົງຂອງແຕ່ລະການສຳຫຼວດໄປເຊັ່ນ: ຂໍ້ມູນຄວາມເພິ່ງພໍໃຈ ໃນການໃຊ້ບໍລິການ ເປັນຕົ້ນ.
ແລ້ວເຮົາຮູ້ ຫຼື ບໍ່ວ່າຂໍ້ມູນປະເພດນີ້ແມ່ນກະເຈົ້າເອີ້ນຂໍ້ມູນປະເພດນີ້ວ່າແນວໃດ???
Routine ແລະ Survey data set ແມ່ນຫຍັງ? ແຕກຕ່າງກັນແນວໃດ?
Routine data set ແມ່ນຂໍ້ມູນທີ່ເກັບເປັນປະຈຳໃນທີ່ນີ້ ຕັ້ງແຕ່ລະດັບ ວິນາທີ ຈົນໄປເຖິງ ເດືອນ, ໄຕມາດ ຈົນໄປຮອດເປັນປີໆ ຂອງອົງກອນໃດໜຶ່ງ ຫຼື ກະຊວງໃດໜຶ່ງ ເຊັ່ນ: ຂໍ້ມູນການຊື້ເຄື່ອງອອນລາຍ, ການເຂົ້າເບິ່ງເວັບໄຊ. ໃນເບື້ອງລັດຖະບານ ຂໍ້ມູນພວກນີ້ກໍຈະເປັນ ຂໍ້ມູນທີ່ລາຍງານເປັນປະຈຳ ຈາກສູນຕິດຕາມ, ຂໍ້ມູນງົບປະມານ, ເງິນເຟີ້, GDP, ຄົນໄຂ້ໝາກແດງ, ອຸບັດຕິເຫດຕາມທ້ອງຖະໜົນ, ສະພາບອາກາດ, ລະດັບນ້ຳ ປະມານນັ້ນ ຂໍ້ມູນອາດຈະມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ຂຶ້ນກັບແຕ່ລະຂະແໜງການໄປ.
ສ່ວນຂໍ້ມູນ survey, smart survey data set ນັ້ນແມ່ນຂໍ້ມູນທີ່ໄດ້ຈາກການສຳຫຼວດ ເຊິ່ງວ່າໃນໂຕນີ້ຈະລວມການສຳຫຼວດໃຫຍ່ ແລະ ການສຳຫຼວດໂຕແທນນຳ. ຄວາມຖີ່ຂອງການເຮັດການສຳຫຼວດກໍຈະແຕກຕ່າງກັນໄປ ຂຶ້ນກັບຈຸດປະສົງ ອາດຈະ ທຸກໆ 6 ເດືອນ, 5 ປີ ເທື່ອໜຶ່ງ ກໍວ່າກັນໄປ. ໃນດ້ານທຸລະກິດ ເຮົາອາດຈະຄຸ້ຍຫູກັບຄຳວ່າ market research ກັນ, ອັນນີ້ກະເອີ້ນວ່າການສຳຫຼວດແບບ survey ຄືກັນ. ເຮົາຈະຂໍເວົ້າສະເພາະສ່ວນຂອງການສຳຫຼວດແທນໃນບ່ອນນີ້ (ດຽວຈະບອກຕາມຫຼັງວ່າເປັນຫຍັງ)
ຈຸດແຕກຕ່າງຂອງສອງອັນນີ້ກໍຄື ສະຖິຕິ!
ຂໍ້ມູນທີ່ເປັນປະເພດ routine ແລະ ການສຳຫຼວດໃຫຍ່ (population based) ຂໍ້ມູນທີ່ໄດ້ມານັ້ນເປັນຂໍ້ມູນທີ່ບໍ່ໄດ້ມີການກຳນົດທາງດ້ານສະຖິຕິ, ກຸ່ມຕົວຢ່າງ ແລະ ຜົນຂອງການວິເຄາະຂ້ອນຂ້າງຈະບໍ່ robust ຖ້າເຮົາບໍ່ຄວບຄຸມເລື່ອງຄຸນນະພາບຂອງຂໍ້ມູນທີ່ນຳມາວິເຄາະໃຫ້ດີ.
ກົງກັນຂ້າມກັບ ຂໍ້ມູນທີ່ໄດ້ຈາກ ການສຳຫຼວດຕົວແທນ ເພາະການສຳຫຼວດດັ່ງກ່າວໄດ້ມີການກຳນົດ ຕົວເລກຜິດພາດຈາກຂໍ້ມູນ, ກຸ່ມຕົວຢ່າງ ແລະ ໃຊ້ຫຼັກການສະຖິຕິເຂົ້າມາໃຊ້ ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມເຮົາກໍຕ້ອງມາເບິ່ງຄືກັນວ່າ ການເກັບຂໍ້ມູນ, ການສຸ່ມຕົວຢ່າງ ແລະ ຂັ້ນຕອນຕ່າງໆຂອງການສຳຫຼວດ ກະເຈົ້າເຮັດແນວໃດ ໃຊ້ສູດໃດ ເຊິ່ງປົກກະຕິກໍຈະມີ ວິທີການ ແລະ ຂັ້ນຕອນການວິໄຈ ອະທິບາຍມາໃຫ້ພ້ອມ.
ແລ້ວເຮົາຈະໃຊ້ໂຕໃດ?
ຂໍຕອບວ່າ: "ແລ້ວແຕ່" ຕາມແຕ່ລະກໍລະນີທີ່ເຮົາຈະເອົາຂໍ້ມູນນຳໄປໃຊ້ວິເຄາະ
ສຳລັບຂໍ້ມູນ routine ແມ່ນເໝາະສຳລັບ ອົງກອນ ຫຼື ບໍລິສັດ ນຳໄປໃຊ້ໃນການວິເຄາະ ພຶດຕິກຳຂອງຜູ້ໃຊ້, ນຳໄປສ້າງກົດລະຍຸດທາງການຂາຍກໍໄດ້ ເພາະຖ້າເຮົານຳໃຊ້ຂໍ້ມູນຈາກການສຳຫຼວດ (market research) ຄືແຕ່ກີ້ຢູ່ກະຄົງສິບໍ່ທັນ ເພາະບາງເທື່ອບາງໂຕປ່ຽນທີ່ເຮົາຈະເອົາມາໃຊ້ມັນອາດຈະເປັນໝົດອາຍຸ ໄປແລ້ວກ່ອນທີ່ເຮົາຈະນຳມາອະທິບາຍຜົນໄດ້ຮັບ. ຖ້າວ່າໃຊ້ຂໍ້ມູນທີ່ໄປຕາມກະແສ ແລະ ມີການເຄື່ອນໄຫວຕະຫຼອດ ເຖິງວ່າຂໍ້ມູນປະເພດນີ້ຈະບໍ່ໄດ້ຜ່ານວິທີການສະຖິຕິຢ່າງເຂັ້ມງວດກະຢ່າ ມັນກໍຍັງຈຳເປັນ ແລະ ອະທິບາຍຕາມສະພາບການໄດ້ດີກວ່າ.
ໃນທາງກັບກັນ ຖ້າເຮົາບາງເບິ່ງເລື່ອງ ຂໍ້ມູນທີ່ເປັນການສຳຫຼວດຕົວແທນແລ້ວ (survey data set) ແມ່ນເໝາະສ່ວນໃຫຍ່ໄດ້ຖືກເອົາມານຳໃຊ້ເຂົ້າໃນການວິເຄາະເລື່ອງນະໂຍບາຍ ເພາະວ່າ ປະຢັດງົບກວ່າ ແລະ ສາມາດໃຊ້ເປັນຕົວແທນຂອງປະຊາກອນໄດ້ ເນື່ອງຈາກເອົາຫຼັກສະຖິຕິມາໃຊ້ ການການສຸ່ມຕົວຢ່າງ ແລະ ກຳນົດຄ່າຜິດພາດ.
ໃນຂັ້ນຕໍ່ໄປແມ່ນຈະຂໍລົງເລິກເລື່ອງການໃຊ້ຂໍ້ມູນໃນການວິເຄາະ ນະໂຍບາຍ ເຮົາຈະໃຊ້ຂໍ້ມູນປະເພດໃດດີ?
ການວິເຄາະເລື່ອງນະໂຍບາຍຄົງຈະໜີບໍ່ພົ້ນຂໍ້ມູນສອງໂຕນີ້ຄື routine data set ແລະ survey data set ບາງຂະແໜງອາດຈະມີແຕ່ຂໍ້ມູນ ປະເພດໃດປະເພດໜຶ່ງ, ບາງຂະແໜງອາດຈະມີທັງສອງອັນ ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ ການມີຂໍ້ມູນຖືວ່າດີ ແຕ່ຢ່າລືມວ່າ ຄຸນນະພາບຂອງຂໍ້ມູນ ກໍ່ເປັນປັດໄຈໜຶ່ງທີ່ເຮົາຄວນໃຫ້ຄວາມສຳຄັນຄືກັນ ຖ້າຂາດຄຸນນະພາບຂອງຂໍ້ມູນ ການອະທິບາຍຜົນຂອງເຮົາອາດຈະບໍ່ມີນ້ຳໜັກພຽງພໍ ແລະ ບໍ່ຊັດເຈນໄດ້.
ຖ້າມີຂໍ້ມູນທັງສອງອັນຈະເອົາອັນໃດດີ?
ໂຕໃດກໍ່ບໍ່ສຳຄັນກ່ອນ ໄລຍະເວລາຂອງຂໍ້ມູນ ຂໍ້ມູນແຕ່ລະປະເພດທີ່ເຮົາມີຈະຕ້ອງ ມີຫຼາຍກ່ວາ 2 ໄລຍະເວລາຂຶ້ນໄປ ເພາະວ່າຂໍ້ມູນພຽງແຕ່ສອງອັນຕ່າງໄລຍະເວລາກັນ ເຮົາບໍ່ສາມາດເບິ່ງທ່າອ່ຽງ (trend) ຂອງມັນໄດ້. ຖ້າເຮົາມີຂໍ້ມູນພຽງແຕ່ 2 ຊຸດ ຖືວ່າຈົບກັນ ເຮົາເອົາຂໍ້ມູນມາໃຊ້ບໍ່ໄດ້. (ເບິ່ງພາບຂ້າງລຸ່ມປະກອບ)
ກໍລະນີທີ່ເຮົາມີ ຂໍ້ມູນ 3 ຊຸດຂຶ້ນໄປ ເຮົາຍັງສາມາດມາເບິ່ງທ່າອ່ຽງຂອງມັນໄດ້ ແລະ ສາມາດຄິດໄລ່ AARR (Average Annual Rate of Reduction) ໄດ້ນຳອີກ.
ບາດນີ້ ກໍລະນີຂໍ້ມູນຂອງເຮົາມາທັງ routine ແລະ survey ແນະນຳໃຫ້ເຮົາເລືອກຂໍ້ມູນທີ່ເປັນສຳຫຼວດກ່ອນ ເພາະຂໍ້ມູນສຳຫຼວດແມ່ນຂໍ້ມູນໂຕແທນໃຫ້ກັບປະຊາກອນ, ສ່ວນຂໍ້ມູນ routine ນັ້ນ ເຮົາກໍອາດຈະເອົາມາສົມທຽບກັນເບິ່ງວ່າ ຜົນທີ່ໄດ້ມາຂອງຂໍ້ມູນສອງຊຸດນີ້ແມ່ນຄວາມແຕກຕ່າງກັນບໍ່ ຖ້າບໍ່ແຕກຕ່າງກັນ ເຊັ່ນ: ອັດຕາການຫຼຸດລົງ ບໍ່ແຕກຕ່າງກັນຫຼາຍ ເຮົາອາດຈະໃຊ້ຂໍ້ມູນທີ່ເປັນ routine ກໍໄດ້ເພື່ອວ່າ ຈະໄດ້ເຫັນ trend ທີ່ລະອຽດຂຶ້ນ.
ມາຮອດນີ້ ກະຂໍຈົບພຽງເທົ່ານີ້ກ່ອນ ດຽວຈະມາລົງເລິກເລື່ອງ ຄຸນນະພາບຂອງຂໍ້ມູນຕື່ມວ່າ ຂໍ້ມູນ 2 ອັນນີ້ ລະຫວ່າງ routine ແລະ survey ນີ້ເຮົາຈະເບິ່ງຫຍັງແນ່ໃນດ້ານຄຸນນະພາບຂອງມັນກ່ອນຈະນຳເອົາຂໍ້ມູນເຮົາສາມາດມາວິເຄາະ.
